مفهوم توسعه پایدار در حقوق بین الملل محیط زیست

در آستانه قرن بیست و یکم به نظر می رسد دنیا در تمام زمینه ها، تفکر و فلسفه پست مدرن را پذیرفته و شاید بهتر است بگوییم ناگزیر از پذیرفتن آن است . پست مدرنیسم یک طرز تفکر ذهنی، انتزاعی و مجرد نیست بلکه بیش از هر فلسفه ای، عملی و سازگار با معیارهای جهان امروز است . پست مدرنیسم جواب تمام مسائل انسان امروز را در خود دارد. اگر در یک تعریف ساده، پست مدرنیسم را بازگشت به ارزشها، فرهنگ ، روشها و نگرشهای گذشته، استخراج آن ها و سپس سازگار کردنشان با معیارهای زندگی مدرن امروز بدانیم، توسعه پایدار یک مفهوم پست مدرن است ، یعنی نوعی از توسعه که هماهنگ با فرهنگ ، نوع زندگی، نحوه تفکر، نظام اجتماعی و سایر خصوصیات یک جامعه است و ریشه در گذشته آن جامعه دارد. بدینسان، توسعه که یک مفهوم مدرن است با پایداری که یک ارزش تاریخی است ، پیوند زده می شود. با این پیش فرض ، توسعه پایدار در عرصه حقوق بین الملل جایگاهی ویژه پیدا می کند. تمام مشکلاتی که بر سر پذیرش مفهوم توسعه پایدار به عنوان یک اصل جهانشمول در جامعه بین المللی وجود دارد ناشی از این طرز تلقی است که توسعه پایدار را یک مفهوم پیش ساخته و الگویی واحد برای تمام کشورهایی می داند که به آن تن در می دهند، بدون توجه به اینکه اساسا چنین الگویی قابل اجرا در مناطق مختلف جهان هست یا نه؟ تمام بحثهای متوالی کشورها شمال و جنوب بر سر توسعه پایدار نیز ریشه در واحد شمردن مفهوم توسعه پایدار را دارد. در حالی که اگر توسعه پایدار را یک مفهوم پست مدرن بدانیم، برای پذیرش و اجرای آن در هر منطقه، ناگزیر باید به گذشته تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی همان منطقه رجوع کرد. به این ترتیب روشهای رسیدن توسعه پایدار در هر منطقه و حتی در هر کشوری از جهان متفاوت با دیگر مناطق و کشورها به دست می آید. شاید بتوان گفت بدون عدول از مولفه ها و اجرای اصلی سازنده توسعه پایدار، این اصطلاح به عنوان یک طرز تفکر و یک روش عملی، در هر مکانی از جهان تعریف خاص خود را دارد. بدینسان، آنچه در حیطه حقوق بین الملل باقی می ماند یک مفهوم بسیار کلی با عنوان توسعه پایدار است که به دلیل کلی بودن و قابلیت انطباق با شرایط اقلیمی و محلی به آسانی توسط دولتها قابل پذیرش است . طی مراحل عرفی شدن این مفهوم، از حال دکترین و تئوری در آمدن و تبدیل شدن به یک اصل کلی حقوق بین الملل نتیجه منطقی این فرض خواهد بود. فرضی که چندان دور از واقعیت نیست . واقعیتی که کم کم به سوی ایجاد رشته ای به نام حقوق بین الملل توسعه پایدار پیش می رود. فراموش نکنیم که به دلیل جهانی بودن بحران محیط زیست ، راه حل آن نیز باید جنبه جهانی و بین الملل داشته باشد و اگر توسعه پایدار را به عنوان تنها راه حل بحران جهانی محیط زیست بپذیرم، به این نتیجه خواهیم رسید که جامعه بین الملل ناگزیر از پذیرفتن توسعه پایدار به عنوان یک اصل است .